Қарағайлы а/о

Қарағайлы ауылдық округі

Сұңқар төбесі

Округ аумағында тергеулер 1981 және 1988 жылдары А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау отрядынан басталды. 2005 және 2008 жылдары жұмысты А.И. Кукушкиннің жетекшілігімен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды қайта жалғастырды.

Аудан аумағында неолит, қола, ерте темір дәуірі мен орта ғасырларға жататын 30 материалдық мәдениеттің ескерткіштері табылды.

1. Приишимский 2 қорғаны (орта ғасырлар)

Приишимский 2 қорғаны Приишимский ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 1,9 км, Крещеновка ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 5,1 км, Есіл өзенінің оң жағалауынан солтүстік-батысқа қарай 0,3 км, электр беру желісінен батысқа қарай 1 км жерде шағын төбешікте орналасқан.

2009 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ-дың САИ барлау отряды ашты.

2. Приишимский 2 қорымы (орта ғасырлар)

Приишимский 2 қорымы Приишимский ауылынан 1 км солтүстік-шығысқа қарай, Крещеновка ауылынан 5,3 км оңтүстік-батысқа қарай, Есіл өзенінің оң жағалауынан 0,3 км батысқа қарай - солтүстік-батысқа қарай, электр желісінен батысқа 0,5 км төбенің басында орналасқан. Қорым 4 объектіден тұрады.

2005 жылы А.И. Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ-дың САИ барлау отряды ашты.

3. Крещеновка тұрағы (неолит дәуірі)

4. Бұйра төбе қорымы I (қола дәуірі)

Ол Қарағайлы ауылынан батысқа қарай 7 км, Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 5 км, Ишимская демалыс базасынан солтүстік-батысқа қарай 500 м, Тельман - Осакаровка тас жолынан солтүстік-батысқа қарай 2 км жерде табиғи төбешікте орналасқан.

Қорым үлкенірек тастардан жасалған креппен қоршалған тегістелген қорған тәрізді 6 құрылымнан тұрады. Тас қоршау да назарға алынды.

1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.

5. Крещеновка елді мекені (қола дәуірі)

Есіл өзенінің оң жағалауының террасасында, Крещеновка ауылынан оңтүстік-оңтүстік-шығысқа қарай 2 км, шыңына қондырғышы орнатылған биік төбеден 3 км солтүстік-солтүстік-батыста орналасқан. Ескерткішті 1988 жылы КарМУ қызметкерлерімен А.Ю. Чиндин ашып зерттеді.

6 Қарғалы қорымы (ерте темір ғасыры)

Жаңа жол ауылынан солтүстікке қарай 7 км, Аюлы тауларынан шығысқа қарай 5 км, Белояровка ауылынан оңтүстікке қарай 10 км жерде орналасқан. Қорым 2 қорғаннан тұрады.

1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.

7. Жақсы-Нияз қорғаны (ерте темір дәуірі)

Ол кішігірім қуыста екі төбенің арасында, Крещеновка елді мекенінен 3,5 км солтүстік-солтүстік-шығысқа қарай, Есіл өзенінен 700 м шығысқа, Коллективное елді мекенінен оңтүстік-шығысқа қарай 8,5 км, бөгеттен оңтүстік-шығысқа қарай 1,2 км, Жақсы-Нияз тауынан оңтүстік-батысқа қарай 3,3 км жерде орналасқан. 2008 ж. А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ САИ барлау отряды ашты.

8. Жақсы-Нияз қорымы 3 (ерте темір ғасыры)

Шабанай өзенінен солтүстікке қарай 0,9 км, Коллективное елді мекенінен шығысқа қарай 6,4 км, Святогоровка қонысынан оңтүстік-шығысқа қарай 6,3 км, Майбұлақ елді мекенінен батысқа қарай 6,6 км, Алдан тауынан батысқа қарай 3,3 км жерде, салыстырмалы түрде тегіс жерде орналасқан. Қорым 5 қорғаннан тұрады.

2008 жылы ҚарМУ жанындағы SAI барлау отряды А.И.Кукушкиннің басшылығымен ашты.

9. Жақсы-Нияз қорымы 2(ерте темір ғасыры)

Ол егістік алқаптың шетінде, орман екпесінен батыста 40 м, Крещеновкадан солтүстікке қарай 3,5 км, Коллективное ауылынан оңтүстік-шығыста 7,4 км, Жақсы-Нияз тауынан оңтүстік-батыста 4,3 км жерде орналасқан. Қорым 2 қорғаннан тұрады. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

10. Крешеновка 2 қорымы (ерте темір дәуірі).

Есіл өзенінің сол жақ көтерілген жағасында, Крещеновка ауылынан 3,6 км солтүстік-солтүстік-шығысында, Коллективное ауылынан 8 км оңтүстік-шығыста, бөгеттен 300 м оңтүстік-оңтүстік-шығысында, Жақсы Нияз тауынан 4,3 км оңтүстік-батыста орналасқан.Қорым 3 қорғаннан тұрады.

2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы барлау отряды ашты.

11. Биік қорғаны (орта ғасырлар)

Ол төбенің басында, Коллективное елді мекенінен солтүстік-шығыста 5,8 км, Святогоровка кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 4 км, Тельман - Осакаровка грейдерінен оңтүстікке қарай 4,8 км, Алдан тауынан солтүстік-батысқа қарай 5 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

12.Жақсы-Нияз қорғаны 2 (орта ғасырлар)

Ол төбенің басында, Коллективное елді мекенінен шығысқа қарай 6,8 км, Святогоровка қонысынан оңтүстік-шығысқа қарай 6,2 км, Шабанай өзенінен оңтүстікке қарай 640 м, Алдан тауынан батысқа қарай 3 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

13. Жаман-Нияз қорғаны орта ғасырлар)

Ол төбенің солтүстік-батыс беткейінде, Молодежный - Осакаровка тас жолынан оңтүстік-шығысқа қарай 2,7 км, Крещеновка ауылынан шығысқа қарай 11 км, Приишимское ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 17,9 км, Алтыбай тауынан солтүстікке қарай 2 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

14. Жаман-Нияз қорғаны 2 (орта ғасырлар)

Молодежный - Осакаровка тас жолынан оңтүстік-шығысқа қарай 2,8 км, Крещеновка ауылының басында, Святогоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 9,6 км, Қутұмсық ауылынан солтүстік-батыста 9,5 км, Тельман ауылынан 13,5 км солтүстік-батыста, Кілттер жазғы станциясынан оңтүстікке қарай 3 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

15. Кілттер қорғаны (орта ғасырлар)

Ол төбенің басында, Святогоровка ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 9,6 км, Қутұмсық ауылынан солтүстік-батыста 9,5 км, Тельман ауылынан 13,5 км солтүстік-батыста, Кілттер жазғы станциясынан оңтүстікке қарай 3 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

16. Крещеновка қорғаны(орта ғасырлар)

Ол төбенің басында, Коллективное елді мекенінен оңтүстік-шығысқа қарай 8,8 км, Крещеновка қонысынан солтүстік-шығыста 1,6 км, Жақсы-Нияз тауынан оңтүстік-батысқа қарай 5,2 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

17.Крещеновка қорғаны 3 (орта ғасырлар)

Ол төбенің басында, Крещеновка елді мекенінен солтүстік-шығыста 2 км, Есіл өзенінен солтүстік-батысқа қарай 200 м, Коллективное қонысынан оңтүстік-шығысқа қарай 8,6 км, Жақсы-Нияз тауынан оңтүстік-батысқа қарай 3,1 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

18. Қутұмсық қорғаны (орта ғасырлар)

Ол тау бөктерінде, Святогоровка ауылынан 7,4 км солтүстік-батыста, Тельман-Осакаровка грейдерінен оңтүстік-шығысқа қарай 0,8 км, Қутұмсық ауылынан 2 км оңтүстік-батыста, Окуле тауынан 1,8 км солтүстік-батыста орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

19. Қорған Қутұмсық қорғаны 2 (орта ғасырлар)

Ол төбе етегінде, Святогоровка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 7 км жерде, Тельман-Осакаровка грейдерінен оңтүстік-шығысқа қарай 0,7 км, Қутұмсық ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 2,2 км, Окуле тауынан солтүстік-батыста 1,9 км жерде орналасқан. 2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

20. Святогоров қорғаны (орта ғасырлар)

Қарғалы өзенінің оң жағалауының тамыр террасасында, Тельман-Осакаровка тас жолының бойындағы көпірден 1 км солтүстік-батыста, электр жеткізу желісінен 1 км солтүстік-батыста, Святогоровка ауылынан 3,9 км солтүстік-солтүстік-батыста Қарағайлыдан шығысқа қарай 10 км жерде орналасқан.2008 жылы А.И.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

21. Жақсы-Нияз қорымы (орта ғасырлар)

Төбенің басында, Крещеновка ауылынан 3,5 км солтүстік-солтүстік-шығысқа қарай, Есіл өзенінен 500 м шығысқа қарай, Коллективное ауылынан 8,4 км оңтүстік-шығысқа, бөгеттен 1 км оңтүстік-шығысқа, Жақсы Нияз тауынан оңтүстік-батысқа қарай 3,4 км жерде орналасқан. Қорым 2 қорғаннан тұрады.