Қарағанды облысы Осакаров ауданы орталықтандырылған кітапхана жүйесі жобасы

Аумақта зерттеулерді 1991 жылы И..А.Кукушкиннің жетекшілігімен ҚарМУ-дегі САИ барлау отряды бастады. Аумақта орта ғасырларға жататын 21 материалдық мәдениеттің ескерткіштері табылды.

​

1.Ақ дің қорымы (ерте темір ғасыры)

Ол Ақ дің қыстағынан батысқа қарай 0,5 км жерде екі төбенің басында орналасқан. Қорым 2 қорғаннан тұрады. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А. Кукушкин ашқан.

​

2.Ақ дің  II қорымы (ерте темір ғасыры)

Қыстақ Ақ діңнен солтүстік-батысқа қарай 0,8 км жерде төбенің басында орналасқан. Төбеге триггер нүктесі орнатылған. Қорым тастан тұрғызылған 6 қорғаннан тұрады. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан

​

3. Ақ дің III қорымы (ерте темір ғасыры)

Ақ дің қыстағынан оңтүстік-батысқа қарай 1,2 км жерде орналасқан. 2 қорғаннан тұрады. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

​

4. Қобанды қорымы (ерте темір ғасыры)

Ол Найзатас қыстағынан солтүстікке қарай 1 км жерде, Ақ дің қыстағынан оңтүстікке қарай 4,4 км жерде, Найзатас қаласынан шығысқа қарай 250 м, электр жеткізу желісінен батысқа қарай 0,8 км жерде төбенің басында орналасқан. Қорым 2 тас қорғаннан тұрады.1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин қашқан.

​

5. Құндықтөбе II қорымы (ерте темір ғасыры)

Ол Сартқорған шоқысының оңтүстік-батыс беткейінде, Ақ дің қыстағынан оңтүстік-шығысқа қарай 2 км, электр желісінен солтүстік-шығыста 0,2 км жерде орналасқан. 2 қорғаннан тұрады. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

​

6. Мектеп қорымы (ерте темір ғасыры) Ақ дің қыстағынан оңтүстік-шығысқа қарай 4,2 км, ескі мектептің қирандысынан батысқа қарай 1 км жерде егістік алқапта орналасқан. Қорым электр желісін кесіп өтеді. Тастан тұрғызылған 7 қорғаннан тұрады. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

​

7 Жуантөбе қорымы (ерте темір дәуірі)

Жуантөбе қорымы тау бөктеріндегі алқапта Жуантөбе елді мекенінен 5,5 км солтүстік-батыста, грейдерден 1 км батыста, Қызылтас елді мекенінен 4 км оңтүстік-батыста орналасқан. Қорым оңтүстіктен солтүстікке созылған 4 ірі қорғаннан тұрады. 2009 жылы И.А.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

​

8. Қызылтас қорымы (ерте темір ғасыры)

Қызылтас қорымы Жуантөбе елді мекенінен 5,7 км солтүстік-батыста, грейдерден 0,9 км оңтүстік-батыста, Қызылтас елді мекенінен 3,6 км оңтүстік-оңтүстік-батыста салыстырмалы түрде тегіс жерде орналасқан, оңтүстігінде қара жол белгіленген. . Қорым 3 қорғаннан тұрады. 2009 жылы И.А.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ-дағы САИ барлау отряды басшылығымен ашты.

​

9. Қобанды қорғаны (орта ғасырлар)

 Ол Ақ дің қыстағынан оңтүстік-батысқа қарай 3,6 км,Найзатас қыстағынан солтүстік-батысқа қарай 3 км жерде, аласа төбенің басында орналасқан. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

10. Найзатас қорғаны(орта ғасырлар)

Төбенің шығыс беткейінде, Найзатас қыстағынан солтүстік-батысқа қарай 0,3 км, Ақ дің қыстағынан оңтүстікке қарай 4,7 км, электр жеткізу желісінен оңтүстік-батысқа қарай 0,5 км жерде орналасқан. Үйінді диаметрі 8 м және биіктігі 0,2 м болатын тас үйінді түрінде бекітілген.Қорғаннан шығысқа қарай 2х1 м көлеміндегі бес сопақ тас үйінділер бар, олар қазақтың соңғы қорымдарын белгілейді (фото 13). 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

11. Найзатас қорымы (орта ғасырлар)

Ол төбенің басында Ақдің  қыстағынан оңтүстікке қарай 4,8 км, Найзатас қыстағынан 0,3 км солтүстік-батыста, электр беру желісінен 0,4 км батыс-солтүстік-батыста орналасқан. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

12. Сартқорған қорымы (орта ғасырлар)

Ақ дің қыстағынан оңтүстік-шығысқа қарай 1,8км, электр желісінен солтүстік-шығысқа қарай 0,4 км жерде, төбенің басында орналасқан. Кірпіш мазар 3 қорғаннан және 8 кішігірім тастан жасалған қоршаулардан тұрады. Кірпіш мазар шығыстан батысқа бағытталған. Ұзындығы 12 м, ені 10 м, шығыс жағында қосымша құрылыстар орналасқан.1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

​

13. Күміскөл қоршауы (орта ғасырлар)

Ол ойпатта, Күміскөл су қоймасынан 50 м оңтүстік-батыста, Ақ дің қыстағынан оңтүстікке қарай 6 км, Найзатас қыстағынан шығысқа қарай 2 км-ге қатысты салыстырмалы жазық жерде орналасқан. 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашқан.

​

14. Найзатас қоршауы (орта ғасырлар)

Ақ дің қыстағынан оңтүстікке қарай 4,2 км, Найзатас қыстағынан солтүстікке қарай 1,2 км, Найзатас қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 0,5 км, электр беру желісінен 0,9 км батыс-солтүстік-батысқа қарай орналасқан шағын төбешікте орналасқан.

​

15. Қызылтас қорымы 2 (орта ғасырлар)

 Қызылтас 2 қорымы Жуантөбе ауылынан 7 км солтүстік-батыста, грейдерден 2,8 км батыста, Қызылтас елді мекенінен 3,7 км оңтүстік-батыста төбенің басында орналасқан. 2011 жылы И.А.Кукушкиннің жетекшілігімен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.

​

16. Құндықтөбе қорымы (ерте темір ғасыры)

 Құндықтөбе төбесінің басында, Ақ дің қыстағынан батысқа қарай 0,8 км, электр желісінен 1 км оңтүстікке қарай орналасқан. Қорым көзбен өлшенген 6 қорғаннан тұрады. Ескерткішті 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

17. Қызылағаш қорымы (ерте темір ғасыры)

Қорым Қызылағаш аймағындағы Ақ дің қыстағынан солтүстік-батысқа қарай 1 км жерде орналасқан. Аласа төбенің етегінде және баурайында орналасқан.Тас қоршауы бар 8 қорғаннан тұрады. Ескерткішті 1991 жылы ҚарМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

18 Саржал қорымы (ерте темір ғасыры)

Қорым батыстан шығысқа қарай созылып жатқан төмен көлбеу жотаның бойында, Ақ дің қыстағынан оңтүстік-батысқа қарай 0,5 км, электр беру желісінен оңтүстік-оңтүстік-шығысқа қарай 0,2 км жерде орналасқан. Ескерткіш солтүстік-шығыстан қазіргі қазақ зиратымен шектеседі. Қорым 2 қорғаннан тұрады. Ескерткішті 1991 жылы ҚарМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

19. Саржал I қорымы (ерте темір ғасыры)

Қорым батыстан шығысқа қарай созылған аласа жотада, Ақ дің қыстағынан батысқа қарай оңтүстік-батысқа қарай 2 км, қара жолдан солтүстікке қарай 20 м жерде орналасқан. Қорым тас қоршауы бар 2 қорғаннан тұрады.

Ескерткішті 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

20. Құндықтөбе I қорымы (ерте темір дәуірі)

 Ақ дің қыстағынан батысқа қарай 0,65 км жерде төбенің басында орналасқан. Батыстан шығысқа қарай тізбектесе орналасқан 4 тас қорғаннан тұрады: Ескерткішті 1991 жылы ҚарМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

​

21 Қойтас қоршауы (орта ғасырлар)

Бұрынғы егістік алқапта, Ақ дің қыстағынан оңтүстікке қарай 2,5 км, Қойтас орман аумағынан оңтүстік-шығысқа қарай 0,35 км жерде орналасқан. Қоршау өңделмеген, 156х40 м өлшемді тас тақталардан тұрғызылған және бұл ғұрыптық және культтік құрылым болып табылады. Ескерткішті 1991 жылы ҚМУ қызметкері И.А.Кукушкин ашты.

 

​

Дереккөз :

Кукушкин И.А. Археологическая карта Осакаровского района[Текст] / И.А.Кукушкин, Т.С.Толеуов,А.И. Кукушкин.-Караганда,2013.-137с.