Осакаров ауданының
киелі орындары
Қарағанды облысы Осакаров ауданы орталықтандырылған кітапхана жүйесі жобасы
Есіл ауылдық округі
Литвинское қонысы
Округ аумағында тергеу жұмыстары 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау отрядынан басталды. 2007 жылы жұмысты И.А.Кукушкиннің жетекшілігімен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды қайта жалғастырды.
Аудан аумағында қола дәуірі мен ерте темір дәуіріне жататын 3 материалдық мәдениеттің ескерткіштері табылды. Қола дәуірінің ежелгі қонысы да осы жерден табылды. 2005 жылы Т.С. Тулеуов пен И.А.Кукушкиннің жетекшілігімен қола дәуірінің ежелгі қонысы табылған.
1. Литвинское қонысы (қола дәуірі)
Қарғалы өзенінің ескі арнасының террасасында орналасқан, Есіл ауылынан батысқа қарай солтүстік-батысқа қарай 3 км, электр жеткізу желісінен солтүстік-солтүстік-шығысқа қарай 2 км, Қарғалы өзенінен солтүстік-шығысқа қарай 1,5 км жерде орналасқан. Елді мекен диаметрі 6 м-ден 11-ге дейінгі бес ойпаттан тұрады. Елді мекен аумағында көптеген андроновтық керамика сынықтары және жануарлардың шашыраңқы сүйектері, соның ішінде кальциленген нәрселер табылды. Қонысты 2005 жылы Т.С.Тулеуов пен И.А.Кукушкин бастаған барлау отряды ашты. Бұйра төбе 1 қорымы 10-9 ғасырларға жатады. Б.з.д. ескерткіш қола дәуірінен ерте темір дәуіріне өту кезеңіне жатқызылған.
2.Бұйра Қорған төбесі I (қола дәуірі)
Ол Қарағайлы елді мекенінен батысқа қарай 7,7 км, Ишимская демалыс базасынан батысқа қарай солтүстік-батысқа қарай 1 км жерде, Тельман ауылы мен Осакаровка к. тас жолынан солтүстік-батысқа қарай 2,5 км жерде орналасқан. Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 4,5 км жерде. 2007 жылы И.А. Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.
3. Бұйра төбе II (қола дәуірі) қорымы
Қарғалы өзенінің оң жағында орналасқан. Қарағайлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7,5 км, Ишимская демалыс базасынан оңтүстік-батысқа қарай 0,3 км, Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 4 км. Тельман ауылы мен Осакаровка к. тас жолынан солтүстік-батысқа қарай 0,7 км жерде.
1981 жылы А.Ю. Чиндиннің басшылығымен КарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
4. Бұйра төбе III қорғаны (қола дәуірі)
Қарғалы өзенінің оң жағалауында орналасқан. Ишимская демалыс базасынан оңтүстік-батысқа қарай 500 м, Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 6 км жерде. 1981 жылы Ж.Е.Смайыловтың басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
5. Қарғалы қорғаны (ерте темір ғасыры)
Ол аласа жотада, Есіл ауылынан 5 км солтүстік-солтүстік-батыста, Колхозное ауылынан 3,7 км оңтүстік-оңтүстік-батыста, Осакаровка - Тельман тас жолынан оңтүстік-шығысқа қарай 150 м. жерде орналасқан.
1981 жылы А.Ю. Чиндиннің жетекшілігімен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты
6. Бұйра Қорған төбесі (ерте темір дәуірі)
Ол егістік алқабында, Қарағайлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 8,4 км, Ишимская демалыс базасынан оңтүстік-батысқа қарай 2 км, Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 3,5 км, Телман- Осакаровка тас жолынан солтүстік-батысқа қарай 1,9 км. жерде орналасқан. 2007 жылы И.А. Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.
7. Бұйра төбе IV қорымы (ерте темір ғасыры)
Қарғалы өзенінің оң жағында орналасқан. Қарағайлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 7,6 км, Ишимская демалыс базасынан оңтүстік-батысқа қарай 0,4 км,Колхозное ауылынан солтүстікке қарай 3,9 км. Тельман - Осакаровка тас жолынан солтүстік-батысқа қарай 1,3 км. жерде орналасқан.
2007 жылы И.А. Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ жанындағы САИ барлау отряды ашты.
8. Есіл қорғаны (орта ғасырлар)
Ол Колхозное ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 3 км, салыстырмалы түрде тегіс жерде, Ишимская демалыс базасынан оңтүстік-оңтүстік-батысқа қарай 1 км жерде, Қарғалы өзенінен шығысқа қарай 100 м, Тельман - Осакаровка тас жолынан батысқа қарай 300 м.жерде орналасқан. 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
9. Литвинский қорымы (қола дәуірі)
Қарғалы өзенінің ескі арнасының террасасында, Есіл ауылынан батысқа қарай солтүстік-батысқа қарай 3 км, электр жеткізу желісінен солтүстік-солтүстік-шығысқа қарай 2 км, Қарғалы өзенінен солтүстік-шығысқа қарай 1,5 км жерде орналасқан. 2005 жылы И.А.Кукушкиннің басшылығымен ҚарМУ-дың САИ барлау отряды ашты.
10. II Қарғалы қорымы (ерте темір ғасыры)
Қорым төбенің басында, Қарағайлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 5 км жерде, Бұйра төбеден солтүстік-шығысқа қарай 1 км, Қарғалы өзенінен солтүстік-батысқа қарай 0,5 км жерде орналасқан.
2010 жылы И.А. Кукушкиннің жетекшілігімен ҚарМУ-дың САИ барлау отряды ашты.
11. Бұлақ қорғаны I (орта ғасырлар)
Төбенің басында, Колхозное ауылынан солтүстік-шығыста 2 км, Есіл ауылынан солтүстік-солтүстік-шығысқа қарай 8 км, іске қосу нүктесінен батысқа қарай 2 км жерде орналасқан.
Ескерткішті 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық тобы ашты.
12. Бұйра төбе қорымы (орта ғасырлар)
Қорым төбенің басында, Қарағайлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 5 км, Бұйра төбеден солтүстік-шығысқа қарай 2 км, Қарғалы өзенінен солтүстік-батысқа қарай 1 км жерде орналасқан. Қорым 2 қорғаннан тұрады.
Ескерткішті 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
13 .Қорған Майзауыты (орта ғасырлар)
Қорған май зауыты төбенің басында, Центральный поселкесінен 1,5 км солтүстікте, майзауытынан 3,9 км солтүстік-батыста, триггер нүктесінен 0,7 км солтүстік-батыста орналасқан. 1981 ж ҚарМУ экспедициясы А.Ю Чиндиннің жетекшілігімен ашты.
14. 6 Майзауыты қорғаны (орта ғасырлар)
Қорған Есіл өзенінен солтүстікке қарай 2 км жерде шағын төбешікте орналасқан. Есіл ауылынан шығысқа қарай оңтүстік-шығысқа қарай 6 км жерде. Центральный елді мекенінен солтүстікке қарай 3 км жерде. Ескерткішті 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ барлау тобы ашты.
15. 7 Майзауыты қорғаны (орта ғасырлар)
Есіл өзенінің оң жақ тік жағасында төбенің басында, Есіл ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 5 км, Центральное ауылынан солтүстік-батысқа қарай 3 км жерде орналасқан. Қорғанның диаметрі 8,5 м, биіктігі 0,5 м тас-жермен қоршалған. Ескерткішті 1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ барлау тобы ашқан.
16. Родник қорымы (орта ғасырлар)
Қорым Есіл су қоймасынан солтүстік-шығыста 2 км, Централное қонысынан солтүстік-шығыста 3,5 км, Есіл ауылынан оңтүстік-шығыста 4,5 км жерде табиғи биіктікте орналасқан.
Ескерткішті 1981 жылы Е.Березовская, С.Шатиловтың басшылығымен барлау отряды ашты.
17. Литвинский I қорғаны (қола дәуірі)
Есіл өзенінің оң жағалауында, Центральный поселкесінен 3,7 км солтүстік-батыста, Майзауытынан 6,3 км солтүстік-батыста, триггер нүктесінен 1,9 км батыста, Есілден (Литвинский) 5,5 км оңтүстік-шығыста, Молодежный-Есіл тасжолынан 0,6 км солтүстік-солтүстік-шығыста, Литвинское елді мекенінен 150 м шығысқа және солтүстік-шығысқа қарай орналасқан.
1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
18. Литвинский II қорғаны (қола дәуірі)
Ол төбенің басында, Централный поселкесінен 3,7 км солтүстік-батыста, Майзауытынан 6,3 км солтүстік-батыста, триггер нүктесінен 1,7 км батыста, Есілден (Литвинский) 5,6 км оңтүстік-шығыста, 1, 1 км жерде Молодежный - Есіл тас жолының солтүстік-шығысында орналасқан.
1981 жылы А.Ю.Чиндиннің басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
19. Литвинское I қонысы (қола дәуірі)
Есіл өзенінің оң жағалауында, Центральный поселкесінен 3,8 км солтүстік-батыста, іске қосу нүктесінен 2,1 км батыста, Есіл (Литвинский) елді мекенінен оңтүстік – шығысқа қарай 5,5 км, Молодежный - Есіл тас жолынан солтүстік-шығысқа қарай 0,6 км жерде, Литвинский I қорымынан оңтүстік-батысқа қарай 150 м жерде орналасқан. Елді мекен Есіл өзенінің тік, биік жағалауында орналасқан. Қоныстың ұзындығы 200 м, ені 60 м шамасында.Керамика және тастан жасалған қолөнер түріндегі коллекциялар жүргізілді.
1981 жылы А.Ю. Чиндиннің жетекшілігімен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау тобы ашты.
20. II Майзауыты қорғаны (ерте темір ғасыры)
Ол төбенің басында, Центральное ауылынан 3 км солтүстік-батыста, Майзауытынан 5,5 км солтүстік-батыста, геодезиялық белгіден 0,3 км солтүстік-батыста, Есілден 16,6 км шығыс-оңтүстік-шығыста (Литвинский) Молодежный - Есіл тас жолынан солтүстік-шығысқа қарай 2 км, Есіл өзенінен солтүстікке қарай 1,5 км. жерде орналасқан.
1981 жылы С.Шатиловтың басшылығымен ҚарМУ археологиялық экспедициясының барлау отряды ашты.
Дереккөз :
Кукушкин И.А. Археологическая карта Осакаровского района[Текст] / И.А.Кукушкин, Т.С.Толеуов,А.И. Кукушкин.-Караганда,2013.-137с.